اگر شما هم عاشق قهوه باشید، برای شما هم هر روز بدون قهوه، مثل یک روز بدون آفتاب است؛ سرد، تاریک و بی‌روح. قهوه تنها یک نوشیدنی نیست، بلکه یک منبع پرانرژی است که ذهن را بیدار می‌کند و روح انسان را زنده می‌نماید.
اما چه نوع قهوه‌ای؟ یکی از سوال‌هایی که دوست‌داران قهوه می‌پرسند، این است که تفاوت قهوه‌ها در چیست؟ فرق قهوه ترک، فرانسه و اسپرسو در چیست؟
بصورت خلاصه تفاوت قهوه ترک، فرانسه و اسپرسو در روش دم‌آوری و میزان آسیاب آن‌هاست.
آسیاب قهوه ترک بسیار ریز و آردی شکل است و با ابزار دم‌آوری با نام جذوه دم‌آوری می‌شود. قهوه اسپرسو هم آسیاب ریز دارد اما کمی درشت‌تر از قهوه ترک. قهوه اسپرسو همانطور که از نامش پیداست، با ماشین اسپرسو دم‌آوری می‌شود. از طرفی قهوه فرانسه با درجه آسیاب درشت و در فرنچ‌پرس دم‌آوری می‌شود.
قبل از اینکه بخواهیم به تفاوت قهوه ترک، فرانسه و اسپرسو بپردازیم، بهتر است تا تاریخچه‌ای هرچند مختصر از این سه نوع نوشیدنی قهوه ارائه بدهیم. چراکه می‌تواند به شناخت بهتر و عمیق‌تر از این سه نوع نوشیدنی محبوب قهوه کمک کند. بر این اساس در این بخش به تاریخچه مختصر آنها پرداخته‌ایم که عبارت است از:
تاریخچه قهوه ترک به قرن 16 میلادی باز می‌گردد، زمانی که دانه‌های قهوه برای اولین بار از یمن به استانبول، پایتخت امپراتوری عثمانی، آورده شد. قهوه به سرعت در فرهنگ عثمانی محبوب شد. در ابتدا، قهوه فقط در کاخ‌های عثمانی و قهوه‌خانه‌ها سرو می‌شد. اما به تدریج، قهوه به یک نوشیدنی محبوب در میان مردم عادی نیز تبدیل شد. درواقع قهوه ترک به روش خاصی دم می‌شود که به آن "دم کردن قهوه ترک" گفته می‌شود.
این نوع از قهوه محبوب که شاید شما آن را با نام‌های فرنچ‌کافی و قهوه فیلتری نیز بشناسید، یک نوع قهوه دمی است که اختراع آن به اواخر قرن نوزدهم میلادی باز می‌گردد. اما با این حال اگر بخواهیم به تاریخچه قهوه فرانسه به مانند قهوه‌های امروزش که با استفاده از فرنچ پرس آماده می‌شود اشاره کنیم، می‌توان به سال ۱۹۲۸ اشاره کرد.
یعنی زمانی که اولین اختراع فرنچ پرس به نام دو ایتالیایی با نام‌های آتیلیو کالیمانی و جولیو مونتا ثبت شد. همچنین معروف‌ترین طرح فرنچ‌پرس با نام چمبورد، در سال ۱۹۵۸ توسط فالیرو بوندانینی ساخته شده است.
و اما تاریخچه ساخت و اختراع قهوه اسپرسو به سال ۱۹۰۳ میلادی باز می‌گردد. یعنی زمانی که فردی به نام لوییجی بتزرا که مالک یک شرکت تولیدی بود، این ایده را ارائه داد که اگر به فرایند دم کردن قهوه، فشار وارد آوریم، زمان دم کشیدن آن کاهش پیدا می‌کند. لذا نام دستگاه جدیدش را به خاطر سرعت بالای دم کشیدن قهوه، دستگاه قهوه اسپرسو نهاد. کلمه اسپرسو در زبان ایتالیایی به معنای سریع است. امروز پایه بسیاری از نوشیدنی‌های محبوب و پرطرفدار مثل کاپوچینو، کافه موکا و کافه لاته همین اسپرسو هست.
مطلب پیشنهادی: تفاوت قهوه دمی و اسپرسو
هر سه از نوشیدنی‌های قهوه هستند که به لحاظ روش تهیه و طعم با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. امروز هر کدام از این نوشیدنی‌ها با ویژگی‌های خاصی شناخته می‌شوند و از طرفداران زیادی نیز در جهان برخوردار هستند. بنابراین ما در این بخش به معرفی مختصر هر یک از این سه نوع قهوه پرداخته‌ایم که عبارت است از:
نوعی قهوه است که از دم کردن دانه‌های قهوه بسیار ریز آسیاب شده در آب جوش تهیه می‌شود. همچنین پالپ قهوه فیلتر نمی‌شود. در این شیوه سرو قهوه از قهوه‌جوشی به نام جذوه استفاده می‌شود.
قهوه فرانسه اما بیشتر به قهوه فیلتری معروف است. قهوه فیلتری، قهوه‌ای سبک و معطر است که از دم کردن دانه‌های آسیاب شده قهوه با ریختن آب داغ روی آنها به دست می‌آید. همچنین قهوه فرانسه در لیوان‌های بزرگ سرو می‌شود و معمولا شیر یا خامه به آن اضافه نمی‌گردد.
بسته به ذائقه افراد، قهوه عربیکا و روبوستا و یا ترکیبی از این دو، برای تهیه قهوه فرانسه مورد استفاده قرار می‌گیرد و این دانه‌های قهوه برشته شده، لایت روست یا مدیوم روست هستند. در واقع دانه‌های قهوه درشت آسیاب شده و سپس از طریق فیلتر کاغذی یا صافی فلزی به نام فرنچ پرس دم می‌شوند. برای دم کردن قهوه فرانسه از ابزاری به نام فرنچ پرس استفاده می‌شود.
قهوه اسپرسو اما یک روش دم‌آوری سریع قهوه است. اسپرسو که در حجم کوچک سرو می‌شود، قوام متراکم و طعمی قوی دارد. مقدار کافئین در هر میلی‌گرم بسیار زیاد است. همچنین دارای رایحه‌ای غنی است. عصاره قهوه اسپرسو غلیظ‌تر و سنگین‌تر از قهوه فرانسه است؛ از این رو برای متعادل کردن طعم آن می‌توان از افزودنی‌هایی نظیر شکلات، شیر و کارامل استفاده کرد. برای درست کردن نوشیدنی اسپرسو از دستگاه اسپرسوساز استفاده می‌شود.
تفاوت و فرق بین انواع قهوه‌ها از جمله تفاوتی که بین قهوه ترک با فرانسه و اسپرسو وجود دارد، غالبا در روش تهیه و طعم آنها است. ضمن اینکه مهد این سه نوع قهوه محبوب در سه کشور مختلف ترکیه، فرانسه و ایتالیا است. اما با این حال می‌توان به تفاوت‌های این سه نوع نوشیدنی قهوه در موارد متعددی اشاره کرد که مهمترین آنها عبارت است از:
تفاوت در عمل رست و برشته کردن دانه‌های قهوه
در تهیه قهوه‌ها از دانه‌های قهوه با درجه عمل رست و برشته کردن متفاوتی استفاده می‌شود که به صورت لایت، مدیوم لایت، مدیوم، مدیوم دارک و دارک روست شناخته می‌شوند. لذا این می‌تواند یکی از موارد متعدد تفاوت قهوه ترک، فرانسه و اسپرسو باشد. معمولا در قهوه ترک و همچنین قهوه فرانسه از دانه‌های قهوه با درجه رست لایت و مدیوم استفاده می‌شود و حال اینکه در اسپرسو، دانه‌های قهوه با درجه رست مدیوم و مدیوم دارک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یکی از مهمترین تفاوت‌هایی که بین انواع قهوه‌ها از جمله در تفاوت قهوه ترک، فرانسه و اسپرسو باید به آن اشاره کرد، تفاوت در آسیاب دانه‌های قهوه رست شده برای استفاده در انواع قهوه‌ها است. مثلا آسیاب قهوه ترک بسیار ریز و همچون آرد است.از طرفی آسیاب دانه‌های قهوه برای اسپرسو کمی درشت‌تر از آسیاب آن برای قهوه ترک است و شاید بتوان چیزی شبیه دانه‌های نمک تصور کرد.
این در حالی است که آسیاب دانه‌های قهوه برای قهوه فرانسه درشت‌تر از دوتای قبلی و چیزی شبیه دانه‌های شکر است. البته تا حدی این موضوع به وسیله‌ای که برای آماده کردن قهوه استفاده می‌کنید بستگی دارد.
مطلب پیشنهادی: کشورهای تولید کننده قهوه ربوستا کدامند؟
اصولا هر یک از وسایلی که ما برای طبخ مواد غذایی استفاده می‌کنیم، ممکن است طعم و مزه متفاوتی را از یک ماده غذایی واحد ارائه بدهند. مثلا ماده غذایی تخم مرغ در طبخ به صورت آب‌پز با طبخ به صورت نیمرو یکی است، اما هرکدام طعم منحصربه‌فرد خود را دارد. این در خصوص انواع قهوه نیز صادق است و در تفاوت قهوه ترک، فرانسه و اسپرسو نیز می‌توان به آن اشاره کرد.
در قهوه ترک برای تهیه قهوه از وسیله‌ای به جذوه، در قهوه فرانسه از وسیله‌ای به نام فرنچ پرس و در قهوه اسپرسو از وسیله‌ای به نام ماشین اسپرسو استفاده می‌شود که هریک شیوه عمل‌آوری متفاوتی از قهوه دارند. این یعنی طعم متفاوتی هم خواهند داشت که می‌تواند از دلایل تفاوت قهوه ترک، فرانسه و اسپرسو باشد.
از آنجایی که درصد کافئین و غلظت در قهوه ترک با قهوه فرانسه و اسپرسو متفاوت است، طبیعتا سرو هر یک از این نوشیدنی‌های محبوب قهوه نیز متفاوت خواهد بود. یعنی شاهد حجم و اندازه متفاوت با ظرف سرو متفاوت در هریک از این سه نوع نوشیدنی قهوه هستیم. اصولا هرچه درصد کافئین بیشتر باشد، از فنجان و ظرف کوچکتری برای سرو آن استفاده می‌شود.
بر این اساس قهوه فرانسه چون کافئین کمی دارد و رقیق است، در حجم‌های نهایتا تا ۴۰۰ سی‌سی و حتی در لیوان سرو می‌شود. قهوه ترک در حجم ۸۰ تا ۱۰۰ سی‌سی در فنجان و اسپرسو نیز که بیشترین غلظت را دارد، به صورت شات معادل ۲۵ تا ۳۰ سی‌سی در فنجان‌های ۸۰ تا ۱۰۰ سی‌سی سرو می‌گردد. لذا با وجود تفاوت در حجم و حتی نوع ظرف سرو این نوشیدنی‌ها، این نیز می‌تواند از موارد تفاوت قهوه ترک. فرانسه و اسپرسو عنوان شود.
مطلب پیشنهادی: روش های دم آوری قهوه کدامند؟
از دیگر تفاوت‌های مهمی که می‌توان در تفاوت قهوه ترک، فرانسه و اسپرسو مطرح کرد، طعم هر یک از این نوشیدنی‌های قهوه است. قهوه ترک طعم خاص و منحصربه‌فردی دارد و حتی امکان افزودن شیر و فوم به آن میسر است. همچنین قهوه فرانسه طعم سبکی دارد و سنگین نیست. اما قهوه اسپرسو غلیظ است و طعم تلخ و سنگینی دارد. از این رو قبل از بررسی و خرید انواع قهوه باید بدانید که تجربه متفاوتی را از طعم و مزه قهوه خواهید داشت.
کلام پایانی
ما در این مقاله سعی کردیم تا به موارد مهمی که از تفاوت قهوه ترک، فرانسه و اسپرسو وجود دارد بپردازیم. از تفاوت در روش تهیه تا وسایل و تجهیزات آنها و همینطور تفاوتی که در طعم و مزه آنها وجود دارد. همینطور تاریخچه مختصری از این نوشیدنی‌های قهوه گفتیم. با این حال ذائقه مردم بسیار متنوع است و این تفاوت‌ها باعث می‌شود که هر یک از این نوشیدنی‌های محبوب قهوه، طرفداران خاص خود را داشته باشند. امروز هر ایرانی به‌طور متوسط چیزی در حدود ۸۰ تا ۱۰۰ گرم قهوه مصرف می‌کند و همچنین به‌طور میانگین روزانه ۲ میلیارد فنجان قهوه در دنیا خورده می‌شود.
مطالعه بیشتر:
