- انتشار : 1403/10/24
- نویسنده : سارا رمضانی
- 168
احتمالا هنگام خرید قهوه، با اصطلاحاتی مثل لایت، مدیوم یا دارک مواجه شدهاید. این اصطلاحات در واقع به درجه برشتهکاری قهوه اشاره دارند. برشتهکاری قهوه، ترکیبی از هنر و علم است که دانههای سبز قهوه را به دانههای عطرآگین و آماده برای دمآوری تبدیل میکند. درجه برشتهکاری قهوه، تعیینکننده خصوصیات نهایی آن است و میتواند یکسری از ویژگیهای آن را تشدید کند.
مثلا درجات لایت، طعم طبیعی منحصربهفرد دانهها را حفظ میکنند و درجات دارک طعمی دودی و تلخی تیزی را در قهوه شکل میدهند. درجات مدیوم و مدیوم-دارک، چیزی بین درجه لایت و دارک به حساب میآیند و ویژگیهایی متعادل، لطیف و نتهای غنی را به وجود میآورند. همین تفاوتها باعث میشود تا خرید قهوه بر اساس سلیقهها و ذائقههای متفاوت انجام شود. حال سؤال پیش میآید که برشتهکاری قهوه به چه صورت انجام میگیرد و کدام قهوه برای شما مناسبتر است؟ دلکینی در این مقاله پاسخ شما را به صورت مفصل میدهد و در نهایت شما را در انتخاب بهترین درجه برشتهکاری راهنمایی میکند.
برشتهکاری یا رُست قهوه، فرایندی حساس است که طی آن دانههای سبز و خام قهوه به دانههایی خوش عطر و طعم تبدیل شده و برای مرحله بعدی یعنی آسیاب، آماده میشوند. در حالی که خصوصیات اولیه قهوه هنگام رشد شکل میگیرد، مرحله برشتهکاری است که عطر، طعم و بادی نهایی آن را مشخص میسازد. در فرایند برشتهکاری قهوه، دانههای خام قهوه حرارت میبینند، واکنشهای شیمیایی آغاز میشود و کربوهیدراتهای پیچیده به مولکولهای کوچکتر قندی تجزیه شده و دانهها به عبارتی کاراملی میشوند. این پروسه کاراملی شدن، طعم شیرین و البته برشتهای را که از قهوه میشناسیم، به وجود میآورد.
در درجات پایینتر برشتهکاری، دانهها اسیدیته طبیعی و ماهیت میوهای خود را بیشتر حفظ میکنند. با ادامه برشتهکاری و افزایش دما، طعمها غنیتر، دارکتر و برجستهتر میشوند. یکی از کلیدیترین اتفاقات در فرایند رست، ترک برداشتن دانه (crack) است که تغییرات قابلتوجهی را در دانهها توصیف میکند. در ترک اول، دانهها حجم میگیرند و رطوبت آنها آزاد میشود. ترک دوم، سبب کاراملی شدن دانه میشود و بیشتر در درجات مدیوم-دارک و دارک رخ میدهد. اگر دانهها بیش از حد برشته شوند، ممکن است طعم تلخ یا سوختهای پیدا کنند و ویژگیهای ملایم و لطیف خود را از دست بدهند. اگر طعم تلخ قهوه را دوست دارید، به شما خرید قهوه مدیوم-دارک را توصیه میکنیم که به طرز دلنشینی تلخی و شیرینی ملایمی را در کنار هم دارد.
به خاطر داشته باشید که برشتهکاری فقط به زمان و دما محدود نمیشود، بلکه منشأ دانه قهوه نیز اهمیت زیادی در این فرایند دارد. دانههای با کیفیت به گونهای رست میشوند که ویژگیهای منحصربهفرد آنها مثل نتهای عطری و طعمی برجستهتر شوند. در نهایت آشنایی با پروسه رست قهوه به شما کمک میکند طعمهایی را که در فنجان قهوه خود میچشید، بهتر بشناسید و چگونگی شکلگیری آنها را درک کنید. در ادامه انواع رست قهوه را بررسی میکنیم.
در فرایند رست، دانههای سبز قهوه با حرارت دادن و به عبارتی برشته کردن، تغییر شکل میدهند و عطر، طعم و ویژگیهای منحصربهفرد خود را آزاد میکنند. مدتزمان، درجه رست و البته نوع دانه قهوه، تأثیر زیادی بر طعم و عطر نهایی قهوه دارند. در ادامه بررسی میکنیم که هر درجه رست قهوه به چه صورت انجام میگیرد و نتیجه آن چه قهوهای است.
درجه لایت برشتهکاری نسبت به سایر درجات، به کمترین زمان و دمای لازم برای رست شدن نیاز دارد. این نوع قهوه معمولا بین ۵ تا ۷ دقیقه و در دمای ۱۸۰ تا ۲۰۵ درجه سانتیگراد رست میشود. فرایند برشتهکاری قهوه لایت به گونهای انجام میگیرد که دانههای قهوه دقیقا تا ترک اول (First Crack) که دانهها منبسط میشوند و رطوبت خود را آزاد میکنند، برشته شوند. این مدتزمان کوتاه برشتهکاری باعث میشود ویژگیهای طبیعی دانه قهوه مانند اسیدیته و طعمهای میوهای حفظ شوند و یک پروفایل طعمی سبک و البته پیچیده به وجود آید.
دانههای رست لایت معمولا قهوهای کمرنگ هستند و روی سطح آنها خبری از روغن طبیعی قهوه نیست. این دانهها به دلیل کمترین میزان حرارتدهی، ساختار متراکم و خشک خود را حفظ میکنند و ویژگیهای طبیعی دانه قهوه دستنخورده باقی میماند.
قهوه لایت طعمی به اصطلاح تمیز و شفاف دارد و اسیدیته بر طعم غالب است و معمولا با نتهای میوهای، گلی یا حتی آجیلی همراه است. این طعمها بر اساس نوع دانه قهوه میتوانند متفاوت باشند، اما به طور کلی قهوه لایت، بادی سبک و تلخی کمی دارد.
این نوع رست برای روشهایی که طعمهای لطیف و ظریف قهوه را برجسته میکنند، مناسب است. از جمله این روشها میتوان به پور اور و دریپ و البته قهوه سرد دم یا کلد برو اشاره کرد. برای تجربهای بهتر، پیشنهاد میشود قهوه لایت بدون افزودن شیر یا شکر نوشیده شود تا از ویژگیهای طبیعی آن بیشتر لذت ببرید.
قهوه مدیوم، محبوبترین نوع رست میان دوستداران قهوه شناخته میشود. در واقع محبوبیت این نوع قهوه ناشی از تعادل کامل در عطر، طعم و بادی آن است. منظور از تعادل، هارمونی ایدهآل میان اسیدیته، طعم طبیعی دانههای قهوه، شیرینی، پیچیدگی و تلخی حاصل از فرایند رست است. به همین دلیل، قهوه مدیوم رست انتخابی عالی برای انواع قهوه و دمافزارهای مختلف است و میتواند پایه بسیاری از نوشیدنیهای دیگر باشد. این نوع قهوه برای کسانی مناسب است که طعمی غنیتر از قهوه لایت رست، اما بدون تلخی غالب قهوه دارک رست میخواهند.
برشتهکاری با درجه مدیوم، بین ۹ تا ۱۱ دقیقه طول میکشد و دما در بازه ۲۱۰ تا ۲۲۰ درجه سانتیگراد قرار دارد. در این مرحله، دانههای قهوه اولین ترک را پشت سر میگذارند و قبل از اینکه به ترک دوم برسند، فرایند متوقف میشود. مدتزمان طولانیتر برشتهکاری در این درجه باعث میشود قهوه، طعمی غنیتر نسبت به درجه لایت داشته باشد و دیگر اسیدیته دانه بر طعم غالب نباشد.
دانههای قهوه با رست مدیوم به رنگ قهوهای خاکی هستند و سطحی خشک با کمی روغن دارند. بافت آنها ضخیمتر از دانه لایت رست است، اما هنوز به اندازه دانه دارک رست تغییر نکردهاند.
این نوع قهوه به خاطر طعم متعادل خود شناخته میشود. رست مدیوم معمولا اسیدیته کمتری نسبت به رست لایت دارد، اما همچنان ویژگیهای میوهای و ظریف خود را تا حدی حفظ کرده است. این قهوه بادی کاملتر، طعمی متعادلتر و افترتیست لطیف و کمی شیرین دارد. بسته به نوع دانه، ممکن است طعمهایی مانند شکلاتی و کاراملی در آن حس شود.
عطر قهوه مدیوم رست معمولا پیچیده و شدیدتر از قهوه درجه لایت است. نتهای آجیلی، شکلاتی و کاراملی همراه با رایحهای شیرین از این نوع قهوه به مشام میرسد و آن را به گزینهای عالی برای نوشیدنی در کنار صبحانه تبدیل میکند.
قهوه رست مدیوم تطبیقپذیری بالایی دارد و در انواع روشهای دمآوری قابل استفاده است. از دستگاههای دریپ گرفته تا پور اور، فرنچ پرس و حتی اسپرسو، این نوع قهوه نتیجهای عالی به شما تحویل میدهد. علاوهبراین، قهوه مدیوم رست گزینهای عالی برای نوشیدنیهای بر پایه قهوه و شیر مانند لاته و کاپوچینوست.
در ایران بسیاری از مردم به قهوههایی با طعم قوی و تلخ علاقه دارند و قهوههای دارک را ترجیح میدهند. اگر شما هم به این دسته تعلق دارید، قهوه با رست مدیوم-دارک انتخابی عالی برای شماست. طعم این نوع قهوه، برجسته و غنی شبیه به قهوه دارک رست است، اما همچنان بخشی از ویژگیهای طبیعی دانه را حفظ کرده است.
قهوه مدیوم-دارک رست، در مدتزمان بیشتری نسبت به درجه مدیوم، اما کمتر از درجه دارک برشته میشود. این پروسه معمولا بین ۱۲ تا ۱۳ دقیقه طول میکشد و دمای رست کردن بین ۲۲۵ تا ۲۳۰ درجه سانتیگراد است. در این مرحله، دانههای قهوه به دومین ترک (Second Crack) میرسند و کمکم روغنهای طبیعی خود را آزاد میکنند.
دانههای قهوه با رست مدیوم-دارک به رنگ قهوهای نسبتا تیره هستند و سطحی روغنی دارند. این روغنها ناشی از دمای بالای فرایند برشتهکاری است که ترکیبات درونی دانه را به سطح آن میآورد. دانهها در این مرحله نسبت به درجههای لایتتر، تغییرات شیمیایی بیشتری را تجربه میکنند؛ اما همچنان برخی از ویژگیهای طبیعی خود را حفظ کردهاند.
این نوع قهوه، طعمی قوی و برجسته دارد و با کمی تلخی همراه است. قهوه مدیوم-دارک معمولا اسیدیته کمتری نسبت به رستهای لایت و مدیوم دارد، اما طعمهای عمیق و پیچیدهای مانند شکلات تلخ، کارامل و آجیل برشته در آن حس میشود. همچنین ممکن است تهمزه دودی ملایم در طعم این قهوهها وجود داشته باشد که برای علاقهمندان به قهوههای سنگین و قوی بسیار جذاب است.
عطر این قهوه نیز مانند طعم آن، قوی و پیچیده است. نتهای شیرین و دودی در کنار عطرهای شکلاتی و کاراملی، تجربهای عمیق و خوشایند را هنگام نوشیدن قهوه ایجاد میکنند. روی هم رفته این درجه رست برای کسانی که طعم تلخ و عمیق را دوست دارند، اما نمیخواهند تمام ویژگیهای طبیعی دانه قهوه را از دست بدهند، بهترین انتخاب است. برای آن که قهوه شما عطر و طعم شدیدتری داشته باشد، خرید دانه قهوه را توصیه میکنیم که درست قبل از عصارهگیری آن را آسیاب کنید.
این نوع رست به خاطر طعم قوی و غنی خود، برای نوشیدنیهایی مانند اسپرسو بسیار مناسب است و پایهای عالی برای نوشیدنیهایی مثل لاته، کاپوچینو و آمریکانو محسوب میشود. همچنین این قهوه برای دمآوری با فرنچ پرس یا دستگاههای دریپ گزینهای عالی محسوب میشود. قهوه مدیوم-دارک رست چندان برای روشهای پور اور توصیه نمیشود؛ چراکه طعم برجسته و سنگین آن ممکن است با ویژگیهای لطیف و ملایم این روش همخوانی نداشته باشد.
قهوه دارک رست طی فرایندی حدود ۱۴ تا ۱۵ دقیقهای در دمایی بین ۲۴۰ تا ۲۵۰ درجه سانتیگراد برشته میشود. در این دما، دانههای قهوه به رنگ قهوهای بسیار تیره در میآیند و سطحی روغنی پیدا میکنند. رست طولانیتر باعث میشود دانهها تمام اسیدیته خود را از دست بدهند و طعم عمیق دودی و تلخ به خود بگیرند. برشتهکاری دارک همچنین طعم و ویژگیهای طبیعی دانه را تا حد زیادی از بین میبرد.
در بسیاری از کشورهای اروپایی و همچنین ایران، قهوه دارک رست به دلیل طعم قوی و تلخ خود طرفداران زیادی دارد. ممکن است نامهایی مثل فرنچ رست یا ایتالین رست نیز به گوشتان خورده باشد. این انواع رست، به نوعی زیرشاخه قهوه دارک رست به حساب میآیند.
دانههای قهوه با درجه دارک به رنگ قهوهای بسیار تیره و گاهی نزدیک به سیاه هستند. سطح این دانهها معمولا براق و روغنی به نظر میرسد که ناشی از آزاد شدن روغنهای طبیعی در اثر حرارت بالاست.
قهوه دارک رست طعمی برجسته، قوی و دودی دارد. تلخی زیاد، مشخصه اصلی این درجه برشتهکاری است و گاهی با نتهایی از شکلات تلخ، کارامل و حتی تنباکو همراه میشود. عطر این قهوه غنی و پیچیده است و ممکن است رایحهای شبیه به چوب سوخته داشته باشد. قهوههای دارک رست معمولا کمترین میزان اسیدیته را دارند و ویژگیهای طبیعی دانه قهوه کمتر در آنها حس میشوند.
قهوه دارک رست برای تهیه نوشیدنیهای بر پایه اسپرسو مانند لاته، کاپوچینو و آمریکانو انتخابی عالیست. شما همچنین میتوانید برای دم کردن قهوه دارک از فرنچ پرس و موکاپات استفاده کنید؛ اما برای روشهای پور اور , دریپ توصیه نمیشود.
انتخاب درجه برشتهکاری مناسب، کلید تهیه فنجان قهوهای است که با سلیقه شما همخوانی داشته باشد. به این منظور، کافی است چند نکته را در نظر بگیرید. در ادامه شما را در انتخاب بهترین درجه رست قهوه راهنمایی میکنیم:
بصورت خلاصه می توان انواع رست قهوه و ویژگی های آن ها را در جدول زیر خلاصه کرد:
درجه رُست | رنگ دانهها | طعم غالب | ویژگیهای عطری | کافئین | مناسب برای |
لایت (روشن) | قهوهای روشن | میوهای، اسیدی | مرکباتی، گلی | بالا | دمکردن دستی، آیس کافی |
لایت-مدیوم | قهوهای روشنتر | تعادل بین میوهای و تلخی | نوتهای کاراملی | نسبتاً بالا | قهوه دمی، فرنچ پرس |
مدیوم (متوسط) | قهوهای متوسط | کاراملی، شکلاتی | ملایم، متعادل | متوسط | اسپرسو، قهوه دمی |
مدیوم-دارک | قهوهای تیره | شکلات تلخ، آجیل | دودی ملایم | متوسط | کاپوچینو، اسپرسو |
دارک (تیره) | قهوهای تیره تا سیاه | دودی، اسپایسی | سنگین و تلخ | کم | اسپرسو غلیظ، قهوه دمی |
انتخاب درجه برشتهکاری قهوه، تأثیری مستقیم بر تجربه شما از قهوه دارد. قهوه لایت رست، محبوب دل کسانی است که عاشق طعم طبیعی قهوه و اسیدیته زنده هستند. در مقابل، رست مدیوم به شما تعادل طعمی عالی میدهد که برای هر موقعیتی مناسب است. اگر به دنبال طعمهای قویتر، دودی و تلخ هستید، رست مدیوم-دارک و دارک بهترین انتخاب برای شما خواهد بود. نکته کلیدی این است که با امتحان کردن قهوههای مختلف، طعم مورد علاقه خود را کشف کنید. با هر سلیقه و ذائقهای که داشته باشید، قهوه مورد نظر خود را در دلکینی خواهید یافت و قطعا در ذهن و قلبتان ماندگار خواهد شد.
۱. تفاوت قهوه مدیوم و دارک چیست؟
قهوه مدیوم رست تعادل بهتری در عطر و طعم دارد، در حالی که رست دارک طعم دودی و تلخی زیاد به همراه دارد.
۲. تأثیر رست قهوه بر کافئین به چه صورت است؟
فرایند برشتهکاری تأثیر چندانی روی میزان کافئین دانهها ندارد.
۳. بهترین رست قهوه برای اسپرسو چیست؟
قهوه مدیوم رست و مدیوم-دارک رست برای اسپرسو گزینههایی عالی هستند.
۴. کدام درجه رست قهوه بهتر است؟
پاسخ این سؤال بسته به ذائقه شخصی شماست، اما به طور کلی درجههای مدیوم و مدیوم-دارک بیشترین محبوبیت را دارند.
۵. نحوه نگهداری دانه قهوه رست شده به چه صورت است؟
دانههای قهوه برشتهشده باید در محفظههایی بدون ورود هوا و به دور از نور مستقیم و گرما نگهداری شوند.
منابع: hermanoscoffeeroasters، javapresse، cornercoffeestore، cafedumonde
مطلب پیشنهادی: تفاوت های قهوه ترک و قهوه فرانسه
اگر بخواهیم کافئین لایت رست و دارک رست را در شرایط برابر مقایسه کنیم، قهوه لایت رست کافئین بیشتری دارد و قهوه دارک رست کافئین کمتری دارد.
دی گس شدن یا دی گس کردن قهوه به زبان ساده، به معنی خارج کردن کربن دی اکسید از دانههای قهوه گفته میشود.
هر یک از گونههای قهوه، ویژگیهای مشخص و منحصربهفردی دارند که شناسایی آنها از یکدیگر را آسان میسازد.